Tom Waes tussen twee vuren in Noord-Ierland

Tijdens zijn jeugd was Noord-Ierland voor Tom synoniem met bomaanslagen en geweld. In de jaren ‘70, ‘80 en ‘90 werd er in het land een wrede burgeroorlog uitgevochten tussen Iersgezinde katholieken en Britsgezinde protestanten. Maar intussen is er al 20 jaar vrede. Noord-Ierland is met z’n prachtige natuur, gezellige pubs en hippe hoofdstad dan ook een perfecte vakantiebestemming geworden.

Behalve één dag per jaar, wanneer de legendarische Oranjemarsen hun hoogtepunt bereiken. Op 12 juli trekken protestantse fanfares door de straten van Belfast om de overwinning van de protestantse koning Willem III (van Oranje) op de katholieke koning James II in 1690 te herdenken. Net in die periode trekt Tom naar Noord-Ierland. Hij wil weten hoe het gaat met het land, 20 jaar na het vredesakkoord.

Eenmaal aangekomen in Belfast ontdekt Tom dat het in bepaalde delen van de stad nog altijd niet goed gaat tussen protestanten en katholieken, en dat de protestanten niets onverlet laten om hun eigenheid te onderstrepen.

Bij het binnenrijden van Belfast zag ik steeds meer Union Jacks in het straatbeeld. Het is duidelijk dat de protestantse gemeenschap ieder jaar toeleeft naar ‘hun’ feest.

Vijftien meter hoge muren, ‘vredesmuren’ worden ze genoemd, scheiden de twee gemeenschappen van elkaar. En niemand wil ze weg. Want de haat en angst zit nog diepgeworteld. Nog al te vaak worden er bommen gegooid. En dat gebeurt ook dit jaar weer.

De vredesmuren leken mij vooral te bewijzen dat er nog geen vrede is. Daar kan alleen sprake van zijn als er geen muur meer hoeft te staan.

Overal in de stad ziet Tom dat er bonfires gebouwd worden. Dat zijn grote torens van houten paletten die op de vooravond van de Oranjemarsen in brand worden gestoken.

Met een Molotov cocktail stak hij hem in brand. Op enkele seconden tijd stond de hele toren in lichterlaaie. Even waande ik me in oorlogsgebied, terwijl ik gewoon in een West-Europese stad was.

Voor de protestanten zijn de bonfires vreugdevuren. De katholieken zien ze vooral als een provocatie. Net als de protestantse fanfares die de op 12 juli voorbij hun deuren marcheren op het ritme van antikatholieke liederen.

De marsen doen nog elk jaar opnieuw de spanning stijgen, soms met hevige incidenten en confrontaties tot gevolg. Kun je dan wel van echte vrede spreken?

Tom praat met David, een van de protestantse activisten:
David, vroeg ik, zou je dochter ooit met een katholieke jongen naar huis mogen komen? Fuck nee, zei hij, ik zou hem vermoorden.

Reizen Waes Europa, zondag om 20.00 op Eén.