Ip Man: The Final Fight

Zelden is er meer aandacht geweest voor de haast mythische figuur van Ip (of 'Yip') Man dan de laatste jaren. De man gaf ooit nog les aan Bruce Lee, die overigens ook even als arrogante filmster in de film opdaagt, en was een van de bekendste wing chunmeesters aller tijden. Dat heel wat andere grootheden binnen die stijl studenten waren van hem, is dus zeker niet verwonderlijk, dat we met Ip Man (2008) Ip Man 2 (2010), The Legend is Born – Ip Man (2010), The Grandmaster (2013) en nu dus Ip Man: The Final Fight (2013) op nauwelijks 5 jaar tijd maar liefst vijf films over deze legendarische figuur voorgeschoteld krijgen, is echter op zijn minst opmerkelijk te noemen en toont hoe immens populair hij decennia na zijn dood nog steeds is. 1949. De Communistische Partij heeft recentelijk de Chinese Burgeroorlog gewonnen. Te midden van van de grote veranderingen waar het land door gaat, verhuist vechtkunstleraar Ip Man (glansrol van de fantastische Anthony Wong Chau-Sang, bekend uit onder andere Hard-Boiled, het bekroonde The Untold Story en blockbuster Infernal Affairs) van Foshan naar Hong Kong. Nadat zijn knappe echtgenote, Wing Sing (Anita Yuen) naar het vasteland terugkeert om hun daar hun zoon op te voeden, blijkt echter al snel dat ze niet niet meer weg kan, terwijl Ip Man geen voet aan wal meer mag zetten. Het is dan ook via de telefoon dat hij uiteindelijk de tragische dood van Wing Sing moet vernemen. Ondertussen heeft Ip Man zonder er echt moeite voor te moeten doen een groepje studenten om zich heen verzameld die allemaal gepassioneerd zijn door de vechtstijl die hij onderwijst: wing chun kungfu. Een van zijn leerlingen heeft ervoor gezorgd dat er les kan gegeven worden op een dak, maar de groep is een bont allegaartje: een plaatselijke politieagent (Jordan Chan) die moeite heeft om te weerstaan aan de omkooppogingen van de triades, een ambitieuze cipier (Marvel Chow), de leider van de restaurantvakbond, een naaister die doubleert als activiste (Jiang Luxia) en nog meer burgers die in het dagelijks leven vaak hard moeten werken om rond te kunnen komen. Dat velen van hen, ondanks de zelfdiscipline die Ip Man hen probeert aan te leren, voortdurend in de problemen komen, is een extra kopzorg voor de leraar. Ip Man zelf blijft zich echter behoorlijk stoïcijns gedragen, tot hij een schijnbaar platonische liefdesrelatie begint met de veel jongere ongeletterde zangeres Jenny (Zhou Chuchu)... Ip Man: The Final Fight werd net als The Legend is Born – Ip Man door Herman Yau ingeblikt, maar heeft verder niets te maken met de andere films rond deze charismatische figuur. Toch zou The Legend is Born als een prequel en Ip Man: The Final Fight als het einde van een cyclus kunnen gezien worden omdat ze beide heel andere periodes in 's mans leven belichten. Feit is dat het hier niet zomaar om een actiefilm gaat, maar om een intens drama met (veel) actie-elementen dat geschilderd is op een canvas van sociale onrust, stakingen en politieke problemen. Ook is er veel aandacht voor Ip Mans studenten, die allemaal een eigen verhaal te vertellen hebben. Dat er werd gekozen voor realistische vechtscènes zonder kabels en andere trucjes die vaak gebruikt worden om alles er spectaculairder te laten uitzien, onderstreept het realisme waarmee alles wordt gepresenteerd en zorgt tegelijkertijd voor het soort opwinding en spanning dat je meestal enkel voelt als je écht gelooft in wat er op het scherm te zien is. Overigens heeft Ip Man: The Final Fight nog meer banden met de werkelijkheid: een van de producers was een student van Ip Chan, de zoon van Ip Man, en die laatste heeft overigens een gastrolletje in deze film. Door het personage nog mooier voor te stellen dan hij eigenlijk was (in werkelijkheid was Ip Man lid van de Nationalistische Partij en zou hij bepaalde acties wellicht nooit ondersteund hebben, terwijl zijn opiumgebruik naar verluidt veel verder ging dan eenmalig gebruik), slagen regisseur Herman Yau en scenariste Erica Lee er bovendien in om de kwaliteiten die Ip Man ook in het echt kenmerkten te benadrukken. Ook rasacteur Anthony Wong Chau-Sang draagt daar overigens sterk toe bij: hoewel zijn Ip Man oppervlakkig ten allen tijde stoïcijns lijkt te blijven, zijn er onderhuids duidelijk allerlei emoties aan het kolken die Wong met enorm veel subtiliteit weet weer te geven. Een film om niet te missen, dus! Volgens de echte Ip Man zou wing chun ontstaan zijn nadat Ng Mui, een van de legendarische vijf overlevenden van de vernietiging van de shaolintempel in Henan door de Qingregering, naar de tempel van de Witte Kraanvogel was gevlucht. Daar ontmoette ze een meisje van vijftien, Wing Chun, die zich in een wel heel benarde positie bevond: een bandiet was immers aan het proberen om haar te verplichten met hem te trouwen. Ng Mui besloot om Wing Chun een systeem aan te leren dat ze snel onder de knie zou hebben. Dat werd wing chun kungfu, dat de negen traditionele shaolinvormen herleidt naar drie en die vechtkunst van onnodige franjes ontdoet. Wat overblijft, is een bijzonder effectief vechtsysteem waarin meestal tegelijkertijd verdedigd en aangevallen wordt. De bedoeling is gewoonlijk om de snelste weg tussen twee punten te vinden, wat natuurlijk een rechte lijn is. Het is een vorm waarbij weinig hoge stampen worden gegeven. In de plaats daarvan wordt er meer gebruik gemaakt van armen, handen en lage stampen, waarbij de vijand vaak wordt vastgezet. De meeste aanvallen gebeuren daardoor van erg dichtbij. Ook het verplaatsen van het eigen zwaartepunt staat centraal in deze stijl. Hierdoor staan wing chunmeesters zo stabiel op hun benen dat het vaak onmogelijk lijkt om hen te weg te trekken, te duwen of te slaan van waar ze zich bevinden. De bekendste student van wing chun was zonder enige twijfel Bruce Lee, die naar de school werd gebracht door een van zijn vrienden, William Cheung (die zelf zou uitgroeien tot een grootmeester in de stijl). Tijdens de eerste zes maanden van zijn training, ging Bruce Lee blijkbaar zo snel vooruit dat enkele andere studenten jaloers werden. Zij begonnen druk uit te oefenen op Ip Man om Bruce Lee (wiens echte naam Jun Fan was) uit de school te verbannen, onder het voorwendsel dat hij een kwart Duits en geen volbloed Chinees was. Ip Man had Bruce Lee echter zo graag dat hij William Cheung en aanvankelijk ook Wong Shung Leung vroeg om hem verder privéles te geven en na een tijdje begon Cheung Bruce Lee te wijzen op de 'gaten' in wing chun. Daarvoor gebruikte Cheung het oude systeem dat Ip Man hem had geleerd en verborgen had gehouden voor de nadere leerlingen. Op die schudde hij de fundamenten waarin Bruce Lee geloofde door elkaar. Net voor Cheung en Lee Hong Kong in 1959 verlieten omwille van het toenemende straatgeweld (waar Lee overigens toe bijdroeg), begon Bruce Lee echter twee andere kungfustijlen te leren onder meester Sui Hong Sang. Zijn doel? Een completer systeem te kunnen aanbieden aan de studenten die hij van plan was aan te trekken in San Francisco. Om Ip Man te eren, noemde hij de aanpassingen die hij daaruit en uiteindelijk ook uit andere vechtkunsten zou maken jun fan gungfu, naar zijn eigen naam, en dus niet wing chun.